Επενδύσεις fast-track και περιβάλλον / Αντιδράσεις στις περικοπές του προϋπολογισμού από υπουργούς

Είδηση: Σε επιστολή που υπογράφουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις "Αρκτούρος", "Αρχέλων", "Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος-Πολιτισμού", "Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης", "Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία", "Καλλιστώ", "Μεσόγειος SOS", "ΜΟm" και το WWF εντοπίζεται σειρά από ενστάσεις τους στο νομοσχέδιο για την "Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων" σε τρία σημεία:

-Στη δυνατότητα παρεκκλίσεων από χωροταξικές, πολεοδομικές και περιβαλλοντικές διατάξεις προκειμένου να υλοποιηθούν οι επενδύσεις. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για τις δυνατότητες αποχαρακτηρισμού κοινόχρηστων χώρων, χώρων αστικού πρασίνου, πάρκων και αλσών, τη δυνατότητα καθορισμού όρων και περιορισμών δόμησης για κάθε εκτός σχεδίου περιοχή, χωρίς να εξαιρούνται οι προστατευόμενες περιοχές.
-Στις "τεκμαρτές άδειες" για χωροταξικά ή περιβαλλοντικά θέματα όταν παρέρχεται η προθεσμία που έχει τεθεί για να δοθεί απάντηση στο αίτημα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην επιστολή, με το νομοσχέδιο επιτρέπεται η έκδοση κάθε άδειας χωροταξικής ή περιβαλλοντικής φύσεως που απαιτεί η Στρατηγική Επένδυση, όπως ακριβώς την αιτήθηκε η "Επενδύστε στην Ελλάδα Α.Ε.", η οποία είναι εντολοδόχος του Στρατηγικού Επενδυτή. Μοναδική προϋπόθεση για την εφαρμογή της διάταξης είναι η παρέλευση προθεσμίας ενός μήνα.
"Εφόσον συντρέχει η προϋπόθεση αυτή, τονίζουν, ο Στρατηγικός Επενδυτής μπορεί, χωρίς υπερβολή, να αδειοδοτεί τον εαυτό του, με μόνη ασφαλιστική δικλείδα την πειθαρχική δίωξη κάποιου δημόσιου υπαλλήλου."
-Στην παράκαμψη ή υποβάθμιση ορισμένων διαδικασιών, όπως είναι οι διαβουλεύσεις και ο περιορισμός της δημοσιότητας. Για παράδειγμα, επιτρέπεται η μη δημοσιοποίηση στοιχείων του φακέλου της επένδυσης για λόγους επιχειρηματικού απορρήτου, η διάρκεια της διαβούλευσης για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση των επενδύσεων προτείνεται να διαρκεί λιγότερο από τη διαβούλευση της απλής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός μικρού έργου όπως είναι ένας επαρχιακός δρόμος, κ.α.

Οι οργανώσεις χαιρετίζουν μεν "κάθε προσπάθεια που αποσκοπεί στην ασφάλεια δικαίου, την απλοποίηση και εξυγίανση των διαδικασιών και τη διαφάνεια των διαδικασιών λήψης αποφάσεων". Τονίζουν ωστόσο ότι "οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, που συνυπογράφουν την επιστολή, θεωρούν ότι η ασφάλεια δικαίου, η συμμετοχή των πολιτών, η νομική τεκμηρίωση και η επιστημονική αρτιότητα των αποφάσεων της Πολιτείας, αποτελούν ελάχιστες εγγυήσεις για τη διηνεκή προστασία της φυσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η κληρονομιά αυτή συνιστά ένα σπάνιο πια, στον σύγχρονο κόσμο, στρατηγικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Το πλεονέκτημα αυτό είναι αναγκαίο να προστατευθεί από την επανάληψη των λαθών του παρελθόντος, όπως η μονομερής εύνοια προς τη μη βιώσιμη ανάπτυξη, τα οποία, για πρόσκαιρο όφελος, δημιούργησαν μόνιμη βλάβη".

Για να επιτευχθεί ο στόχος επιτάχυνσης των διαδικασιών με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας, του δημόσιου συμφέροντος και της προστασίας του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος οι εννέα οργανώσεις προτείνουν: διαδικασίες ταχείας αδειοδότησης εσωτερικά σε κάθε Διεύθυνση Υπουργείου, ενοποίηση αδειών (και όχι αντικατάστασή τους από τεκμαρτές), καταμερισμός, προσωποποίηση και απόδοση των ευθυνών σε όλη την κλίμακα της δημόσιας διοίκησης, συνεκτίμηση της αξίας των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων στην αναπτυξιακή πολιτική, καθώς και ευρεία διάθεση και πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, η οποία θα καταστήσει κοινό κτήμα πληροφορίες που σήμερα πρέπει να βεβαιωθούν από δημόσιες υπηρεσίες ή να επαληθευθούν από δικαστήρια ή μελέτες μεγάλου κόστους. Θεωρούν, τέλος, ότι ο πλέον ασφαλής, περιβαλλοντικά και νομικά τρόπος επιτάχυνσης των διαδικασιών αδειοδότησης είναι η ολοκλήρωση κρίσιμων περιβαλλοντικών εργαλείων, όπως οι δασικοί χάρτες και το κτηματολόγιο, καθώς και η χαρτογράφηση των ειδών χλωρίδας και πανίδας και των οικοτόπων της επικράτειας.

Σχόλιο: Μετά τον κόλαφο της ακύρωσης της επένδυσης στο Κάβο-Σίδερο της Σητείας από το Συμβούλιο της Επικρατείας (μια επένδυση που η κυβέρνηση ήθελε να είναι η πρώτη ενταγμένη στο σύστημα fast-track) έρχονται μια σειρά περιβαλλοντικές οργανώσεις (που σημειωτέον αρκετές εκ των οποίων αποτελούσαν προνομιακούς συνομιλητές του Γιώργου Παπανδρέου προ εκλογών) να πουν τ' αυτονόητα (τα οποία είχαμε επισημάνει κι εμείς εδώ), το σύστημα fast-track μπορεί να κρύβει αγαθές προθέσεις, αλλά υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να γίνει όχημα για να παρακάπτονται οι νόμοι και να επιβαρυνθεί επιπλέον το περιβάλλον στην χώρα μας του οποίου η προστασία απλώς θα παραπεμφεί στις καλένδες (το πρόσφατο πρόβλημα που ανέκυψε στον Μόρνο -και περιγράφεται επιτυχημένα στην γελοιογραφία μας - δείχνει που οδηγούν οι περικοπές και η έλλειψη κονδυλίων για συντήρηση). Πάντως δεν είναι τυχαίο ότι η πολύ σοβαρή επιστολή "θάφτηκε" κυριολεκτικά και έλαβε μικρής προβολής από τα μεγάλα Μ.Μ.Ε. Απλοποίηση και αλλαγές χρειάζονται, αλλά σε καμία χώρα της Ευρώπης δε γίνεται τόσο απροκάλυπτα η παράκαμψη του ζητήματος της περιβαλλοντικής προστασίας. Η Ελλάδα ναι μεν έχει οικονομικά προβλήματα, αλλά όπως λέει και ο "Ινδιάνος" κύριος Παμπούκης, "τη γη δεν την κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας, τη δανειστήκαμε από τα παιδιά μας" και γι' αυτό πρέπει να την προστατεύουμε. Δεν είμαστε τρικοσμική χώρα και θα πρέπει να σταματήσουμε να λειτουργούμε σαν τέτοια σε όλους τους τομείς...

Είδηση 2η: Η αδυναμία συμφωνίας στις τάξεις της κυβέρνησης έχει παρενέργειες στις σχέσεις με την τρόικα, που περίμενε από την προηγούμενη Πέμπτη να πάρει από την Αθήνα το τελικό σχέδιο. Περιλαμβάνει όχι μόνο τα δημοσιονομκά μέτρα αλλά και το «κουστούμι» των 50 δισ. ευρώ αποκρατικοποιήσεων.

Η κυβέρνηση, όμως, ούτε το έχει οριστικοποιήσει ούτε γνωρίζει το ακριβές ποσό που αναζητεί. Αρχικά προσδιορίστηκε σε 22 δισ. ευρώ για την περίοδο 2011-2014. Στελέχη όμως του οικονομικού επιτελείου δεν αποκλείουν τελικά να εκτοξευτεί σε 30 δισ. ευρώ, αφού στην αρχική πρόβλεψη πρέπει να προστεθεί η τρύπα 1,74 δισ. ευρώ του 2011, οι αποκλίσεις του 2010 που υπολογίζονται μεταξύ 1- 3 δισ. ευρώ, αλλά και να διασφαλιστεί η περικοπή δαπανών ύψους 3 δισ. ευρώ το 2011 (αποθεματικό που θα αποφασιστεί τον Σεπτέμβριο αν θα κοπεί οριστικά).

Πληροφορίες αναφέρουν ότι σε στενό κύκλο στο υπουργείο Οικονομικών, και παρουσία μόνο της πολιτικής ηγεσίας, έχει συνταχθεί μια αναλυτική λίστα με τις περικοπές που πρέπει να κάνει κάθε υπουργείο για την επίτευξη του στόχου. Ο Γ. Παπακωνσταντίνου θα καλέσει μέσα στην εβδομάδα τους γενικούς γραμματείς των υπουργείων που έχουν αναλάβει αυτό το έργο, σε κοινή σύσκεψη όπου θα γίνει και η τελική κατανομή των βαρών. Πάντως, μεγάλες ανακατανομές σε σχέση με το προσχέδιο δεν αναμένονται, αφού τα οικονομικά όλων των υπουργείων είναι οριακά.

Τις μεγαλύτερες περικοπές καλούνται να κάνουν τα υπουργεία του κοινωνικού κύκλου (Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Υγείας, Παιδείας) και ακολουθούν τα υπουργεία Εθνικής Αμυνας, Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης, Υποδομών, Ναυτιλίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Πολιτισμού. Είναι τόσο μεγάλη η δυσκολία, που σχεδόν όλοι οι γενικοί γραμματείς ψάχνουν εναλλακτικές λύσεις, ώστε να καλύψουν μέρος αυτών των χρημάτων που τους αναλογούν από πηγές εσόδων. Μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια που έχουν όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να παρουσιάσουν ισοδύναμα μέτρα. Και είναι αμφίβολο εάν θα γίνουν δεκτά από την τρόικα.

Για παράδειγμα, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης πιέζει ώστε στο συνολικό ποσό που του αναλογεί (8 δισ. ευρώ αρχικά, που μειώθηκε σε 6 έπειτα από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις) να συμπεριλάβει την πρόβλεψη ότι 1 δισ. θα προέλθει από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας των Ταμείων (σχόλιο Νέων Μέτρων: με ξένα κόλλυβα, κηδεία κάνουν). Το σύνολο όμως των ακινήτων αποτιμάται σήμερα με βάση τις αντικειμενικές τιμές σε 1,4 δισ. ευρώ.

Λύσεις από έσοδα αναζητούν και στα υπουργεία Υγείας και Παιδείας που επίσης έχουν βαρύ φορτίο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Α. Λοβέρδος ανησυχεί για τη λειτουργία πολλών νοσοκομείων και μάλιστα κεντρικών (σχόλιο Νέων Μέτρων: γι' αυτό φαίνεται κομμένος τελευταία - θα έχει χάσει τον ύπνο του). Από την πλευρά της, η Α. Διαμαντοπούλου έχει απευθυνθεί στο υπουργείο Υποδομών μήπως βρεθεί φθηνή λύση για τη μετακίνηση των μαθητών, ώστε να εξοικονομήσει από εκεί έστω και λίγα εκατ ευρώ (σχόλιο Νέων Μέτρων: φανταζόμαστε ότι η κυρία Διαμαντοπούλου θα σκέφτεται: "μπορούν να πάνε και με τα πόδια, νέα παιδιά είναι - αντέχουν!").

Στα υπόλοιπα υπουργεία, όπου οι προβλεπόμενες περικοπές κυμαίνονται από 500 εκατ. ευρώ έως 1 δισ. για το καθένα, γίνεται προσπάθεια εξοικονόμησης πόρων κωδικό με κωδικό, αλλά ούτε και αυτή η διαδικασία φαίνεται να αποδίδει τα προσδοκώμενα από το υπουργείο Οικονομικών. Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών ανέφεραν ότι υπάρχει συνεχής επικοινωνία με Ε.Ε. και ΔΝΤ για την αποστολή των επίμαχων στοιχείων. Επαφές υπάρχουν και με τεχνικό κλιμάκιο για εργασιακά θέματα στην Αθήνα.

Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να πεισθούν για την πρόθεσή της να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα, αλλά επισήμως να περιοριστούν σε ένα γενικότερο πλαίσιο παρεμβάσεων, χωρίς δεσμεύσεις. Εκεί είναι και το μεγάλο πρόβλημα για την κυβέρνηση: επιπλέον παράταση δύσκολα θα δοθεί, γιατί πρέπει μέχρι τέλος του μήνα να σταλούν στις Βρυξέλλες με τη μορφή νόμου και Προγραμμάτων Σταθερότητας όλες αυτές οι παρεμβάσεις. «Θα κάνει πολύ κακή εντύπωση στις αγορές όποια επιπλέον καθυστέρηση» εξηγεί αρμόδιος παράγοντας.

Σχόλιο: Οι αντιδράσεις διαφόρων υπουργών για τα του οίκου τους, δείχνουν καθαρά ότι πλέον κάποια πράγματα δεν πάνε άλλο - οι περικοπές έχουν φτάσει στα όρια ενώ και οι ίδιοι οι υπουργοί βλέπουν ότι το πολιτικό μέλλον τους είναι αβέβαιο αν δεν δείξουν ένα πιο κοινωνικό πρόσωπο. Πόσο όμως θα μπορέσουν να κρατήσουν όσο οι αποφάσεις του στενού κύκλου του Παπανδρέου και της "κυβέρνησης" της τρόικας είναι αντίθετες με μια πολιτική πιο ήπια; Το πρόγραμμα περιλαμβάνει εξαφάνιση των φοροαπαλλαγών (δείτε εδώ), αυξήσεις σε ΔΕΚΟ και εισιτήρια (δείτε εδώ), αυξήσεις σε ασφαλιστικές εισφορές (λεπτομέρειες εδώ), μειώσεις κοινωνικών παροχών (εδώ σχετικά) συν τις συγχωνεύσεις σχολείων και νοσοκομείων (δείτε εδώ το αρχικό πλάνο). Αυτό δεν αλλάζει όσο και αν αντιδρούν παρασκηνιακά οι υπουργοί, οι οποίοι βεβαίως έχουν δίκιο στο ότι οποιεσδήποτε επιπλέον μειώσεις είναι δύσκολες αν όχι αδύνατες. Όχι βέβαια πως δεν υπάρχει τρόπος μείωσης της σπατάλης, αλλά αυτό απαιτεί κεντρικά συστήματα προμηθειών, σεβασμό στο δημόσιο χρήμα, ενιαία αντιμετώπιση της κατάστασης (π.χ. δε γίνεται να διορίζονται από την πίσω πόρτα μυστικοσύμβουλοι για τους υπουργούς-μέλη της παρέας και την ίδια ώρα να μη γίνονται προσλήψεις στην υγεία ή να ακυρώνονται εορτασμοί για την 25η Μαρτίου στο εξωτερικό και την ίδια στιγμή ο κύριος Παπακωνσταντίνου να κάνει τραπέζια στα πιο ακριβά εστιατόρια της Αθήνας στους "τροϊκανούς" με έξοδα του κράτους) και αξιοποίηση της δυναμικής του Δημοσίου (π.χ. μισθοδοσία μέσω λογαριασμών που προσφέρουν τους πραγματικά καλύτερους όρους της αγοράς, διαπραγμάτευση χαμηλότερων τιμημάτων στα ενοίκια κ.ο.κ). Περαιτέρω μειώσεις εις βάρος της κοινωνίας δε γίνεται να υπάρξουν - δεν αντέχεται. Γι' αυτό και θα πρέπει οι αντιδράσεις να βγουν από το παρασκήνιο και να περάσουν στο προσκήνιο. Η κυρία Κατσέλη και η κυρία Μπιρμπίλη έχουν δείξει μια διάθεση ενάντια στο ρεύμα (η πρώτη για το ζήτημα των κλαδικών συμβάσεων εργασίας - δείτε εδώ- και η δεύτερη για το θέμα της ΔΕΗ) αλλά χωρίς ουσιαστικό ξεκαθάρισμα θέσεων. Η κυβερνητική καρέκλα δυστυχώς είναι γλυκειά και κάνει πέρα αξίες και ιδανικά.

Πηγές ειδήσεων: "Ελευθεροτυπία" / Διαβάστε εδώ ένα παλιότερο άρθρο του Γιώργου Δελαστίκ βασισμένο σε μια δημοσκόπηση στην χώρας μας από την Eurostat όπου το 98% των συμπολιτών μας έλεγε ότι "πάμε χάλια". Άραγε έχει αλλάξει κάτι από τότε; Μάλλον όχι...