Ιστορική αναδρομή στους ληστρικούς δανεισμούς της χώρας μας / Μηνύσεις για τον εργασιακό μεσαίωνα στο Ηράκλειο

Επ' ευκαιρία της χθεσινής εθνικής μας επετείου, αξίζει να κάνουμε μια αναδρομή στο χρόνο στα δάνεια που έχει πάρει η χώρα μας κάνοντας μια στάση στην περίοδο 1915-1924 (για τις χρεοκοπίες έχουμε αναφερθεί εδώ). Το τι συνέβει τότε αξίζει να το δούμε (όπως το περιγράφει ο Λευτέρης Σκιαδάς, εκδότης της εφημερίδας "Μικρός Ρωμιός") γιατί όπως θα δείτε κάποια περιστατικά έχουν πολλά κοινά με το σήμερα...Να πούμε επίσης δε και κάτι που αξίζει αναφοράς: οι τότε νεοσύστατη ΕΣΣΔ (ή τέλος πάντων ο προπομπός της) συμμετείχε ως συνεχιστής της τσαρικής Ρωσίας στην επιτροπή του "Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου". Σε μια κίνηση που έκανε πάταγο τότε, χάρισε τα χρωστούμενα της Ελλάδας που της αναλογούσαν, τονίζοντας το "ληστρικό τρόπο" με τον οποίο είχε δανειστεί η Ελλάδα...

"Βρισκόμαστε στη δεκαετία 1915-1925, μια περίοδο κρίσιμη και από τις χειρότερες στην ιστορία της χώρας μας, με αποκορύφωμα τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η χώρα βρίσκεται καταχρεωμένη στους διεθνείς τοκογλύφους και ενώ το Ελληνικό Δημόσιο σεβόταν τις υποχρεώσεις του απέναντι στους δανειστές μας, η τότε τρόικα, η επονομαζόμενη Διεθνής Οικονομική Επιτροπή, κατέκλεβε στην κυριολεξία την Ελλάδα! Εκμεταλλευόμενη τις περιστάσεις και με μια λαμογιά που είχε να κάνει με τις νομισματικές ισοτιμίες άρπαξε – κυριολεκτικά – εξακόσια εκατομμύρια δραχμές (ποσό τεράστιο για την εποχή) μέσα σ’ αυτή την κρίσιμη δεκαετία.

Είναι μια από τις άγνωστες πτυχές της σύγχρονης ελληνικής οικονομικής ιστορίας που αποκαλύπτει τους τρόπους με τους οποίους οι τραπεζικοί μηχανισμοί κατορθώνουν να απομυζούν ακόμη και τους ελάχιστους πόρους της χώρας μας, η οποία, ενώ δεν είχε καν συμπληρώσει εκατό χρόνια ζωής, γνώριζε το πιο σκληρό πρόσωπο των διεθνών δανειστών και ελεγκτών της.

Η μεγάλη κλοπή

Σύμφωνα με το Μνημόνιο (Νόμο) που έφερε για πρώτη φορά (1898) στην Ελλάδα τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο – με τη μορφή που τον γνωρίζουμε και στις ημέρες μας –, δόθηκε το δικαίωμα της εκμετάλλευσης των μονοπωλίων (καπνός, αλάτι, σπίρτα, οινόπνευμα, χαρτόσημο κ.ά.). Σε περίπτωση που τα έσοδα ξεπερνούσαν ένα συγκεκριμένο ποσόν – λιγότερα από τριάντα εκατομμύρια δραχμές –, το πλεόνασμα θα μοιραζόταν ως εξής: 60% για την εξυπηρέτηση των δανείων (30% για βελτίωση των τόκων και 30% για βελτίωση των χρεολυσίων) και το 40% θα επιστρεφόταν στο ελληνικό κράτος. Το σύστημα αυτό λειτούργησε κανονικά μέχρι το 1916.

Μετά την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αυθαίρετα ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος άλλαξε τον τρόπο του υπολογισμού. Παίζοντας με τις τιμές των νομισμάτων μετέτρεπε τις δραχμές πρώτα σε χάρτινα γαλλικά φράγκα, στη συνέχεια σε χρυσά φράγκα, μετά σε αγγλικές λίρες, οι οποίες στο τέλος μετατρέπονταν πάλι σε δραχμές! Με τον περίπλοκο αυτό τρόπο και τις μετατροπές αντί 600 δραχμών οι δανειστές μας έφθαναν να παίρνουν 2.800 δραχμές. Έτσι, με τη «φραγκοποίηση» – όπως αποκλήθηκε – της δραχμής όχι μόνο κατόρθωναν να καταβροχθίζουν το μερίδιο του ελληνικού κράτους, αλλά το υποχρέωναν να πληρώνει παράνομα περίπου πέντε φορές περισσότερα!!!

Αυτό συνέβαινε επί μία ολόκληρη δεκαετία, στη διάρκεια της οποίας οι δανειστές μας εισέπραξαν 619.493 λίρες Αγγλίας και – με τη φραγκοποίηση – πήραν παράνομα από το Ελληνικό Δημόσιο 737.659 λίρες Αγγλίας. Οι ελληνικές κυβερνήσεις πλήρωναν χωρίς αντιρρήσεις και δεν διαμαρτύρονταν, αφού αγνοούσαν την πολύπλοκη λογιστική παραχάραξη. Μόνο το 1921 εγέρθησαν σοβαρές υπόνοιες για λογιστική απάτη. Τότε και ύστερα από έλεγχο οι αρμόδιες υπηρεσίες ανακάλυψαν την απάτη και άρχισαν να διαμαρτύρονται οι ελληνικές κυβερνήσεις.

Η κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή φαινόταν δυσχερής. Το δίκιο της ελληνικής πλευράς ήταν εμφανές, γεγονός που άρχισε έντονα να συζητιέται στους διεθνείς τραπεζικούς κύκλους. Τότε η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή πέρασε στην «αντεπίθεση». Κατηγόρησε την Ελλάδα ότι δεν εφάρμοζε το Μνημόνιο του 1898 και δεν δεχόταν τις γνωμοδοτήσεις και το πλήθος των αναλύσεων που γινόταν από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας οικονομίας. Επέμενε μέχρι τέλους προκειμένου να καρπωθεί τα τεράστια ποσά που είχαν αφαιρεθεί από τα ελληνικά ταμεία.

Όπως και σήμερα

Η Ελλάδα εκείνη την περίοδο (Α’ Παγκόσμιος, βαλκανικοί πόλεμοι, Μικρασιατική Καταστροφή, στρατιωτικά κινήματα) προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές της και τις ανάγκες 1,5 εκατομμυρίου προσφύγων. Όπως έγραφε ο Μιχ. Γρηγορίου το 1924 ο έλεγχος που είχε επιβληθεί αποτελούσε «βαρύτατον περιορισμόν εις τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού λαού και κόλαφον κατά της αξιοπρεπείας του έθνους»! Ωστόσο είχε και τότε η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή βρει συμμάχους και συνεργάτες από τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Τουλάχιστον δύο υπουργοί Οικονομικών είχαν παραχωρήσει προσόδους του Δημοσίου στη ΔΟΕ – δήθεν έναντι της ζημιάς που είχε πάθει από το «κόψιμο» χρήματος –, παραβλέποντας τις ελληνικές απαιτήσεις. Δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους δανειστές να συνεχίσουν το έργο της «φραγκοποίησης»!

Διεθνής Διαιτησία

Τον Δεκέμβριο του 1926 η Ελλάδα, τραυματισμένη από τη Μικρασιατική Καταστροφή, σκληρά δοκιμαζόμενη θα οδηγηθεί στον σχηματισμό της οικουμενικής κυβέρνησης υπό την προεδρία του Αλέξανδρου Ζαΐμη. Υπουργική θέση θα αναλάβει και ο 70χρονος οικονομολόγος, πολλές φορές βουλευτής Αττικής Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος (1856-1947), που είχε διατελέσει και πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την τελευταία ιδιότητά του είχε αποκαλύψει το μέγεθος της απάτης. Όταν επανεκλέχθηκε βουλευτής και αφού λοιδορήθηκε ως γραφικός, εξασφάλισε τις απαραίτητες συμμαχίες και πέτυχε την προσφυγή της Ελλάδας στη Διεθνή Διαιτησία.

Η τελική πράξη του δράματος ξετυλίχτηκε στα μέσα Νοεμβρίου 1928 και αφού είχε αναλάβει την εξουσία ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας είχε καταλύσει ο Ελβετός επιδιαιτητής Αλεξ Μοριό (Alex Moriaud), ενώ τόσο ήταν το ενδιαφέρον της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής ώστε βρέθηκε στην Αθήνα και ο πρόεδρός της Ρουσέλ για να παρακολουθήσει από κοντά τις εξελίξεις. Βεβαίως ο Ελβετός επιθεωρητής στην απόφασή του αναγνώρισε ότι παρανόμως γινόταν η «φραγκοποίηση», αλλά δεν αποφάσισε την επιστροφή των κλεμμένων στην Ελλάδα!

Ισχυρίστηκε ότι δεν μπορούσε να ανακινηθεί ζήτημα για τη μέχρι το 1921 περίοδο, αφού η Ελλάδα - έστω κακώς - πλήρωνε τα ποσά. Παρέβλεψε δε πως τα επόμενα πέντε χρόνια (1921-1926) η ελληνική κυβέρνηση διαμαρτυρόταν εντόνως για τις παράνομες μετατροπές. Και για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις αποφάσισε πως από τα 93 εκατομμύρια δραχμές που ζητούσε ετησίως ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος το ελληνικό κράτος θα πλήρωνε για μια δεκαετία μόνο 64 εκατομμύρια… Διεθνής διαιτησία σκοπιμοτήτων… Μας δικαίωσε, αλλά δεν μας επέστρεψαν τα λεφτά που ήδη είχαν πάρει!!!"

Και για να μην ξεχνιόμαστε... Σημεία των καιρών: η Διοίκηση του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου, για τον εργασιακό μεσαίωνα που επικρατεί στο Ηράκλειο, αλλά και την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών, που επιτρέπουν την "ασυδοσία εκ μέρους των εργοδοτών"...Στη μηνυτήρια αναφορά αναφέρεται μεταξύ άλλων: "Είναι γενικώς παραδεκτό ότι τη μεγαλύτερη οικονομική επιβάρυνση από την κρίση που διέρχεται η χώρα μας τα τελευταία χρόνια την βιώνουν οι εργαζόμενοι και μάλιστα οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα και οι άνεργοι πρώην εργαζόμενοι στον τομέα αυτό... Ένα από αυτά τα σοβαρά προβλήματα στο Νομό Ηρακλείου είναι και το θέμα των ελέγχων στις επιχειρήσεις από την αρμόδια Υπηρεσία του ΙΚΑ Ηρακλείου για την ανασφάλιστη εργασία. Από έρευνα που έκανε το Εργατικό Κέντρο Ηρακλείου έχει διαπιστωθεί ότι η ανασφάλιστη και παράνομη απασχόληση υπολογίζεται σε ποσοστό που υπερβαίνει το 30%. Για το λόγο αυτό έχομε επιδοθεί τον τελευταίο χρόνο σε σειρά διαμαρτυριών προς το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας, τη Διοίκηση του ΙΚΑ αλλά παρά τις υποσχέσεις εδώ και 1 χρόνο περίπου η ειδική υπηρεσία ελέγχων ασφάλισης ΙΚΑ ( ΕΥΠΕΑ - ΙΚΑ) παραμένει ανενεργή με αποτέλεσμα να βιώνουμε εργασιακή ζούγκλα"...

Στην αναφορά, γράφει πως είναι φανερή η αναγκαιότητα: ενεργοποίησης και άμεσης στελέχωση της υπηρεσίας ελεγκτικού μηχανισμού ΕΥΠΕΑ του ΙΚΑ. Εκσυγχρονισμός της Επιθεώρησης Εργασίας και πρόβλεψη στο νόμο για στελέχωση της με προσλήψεις ή μετατάξεις. Λειτουργία ελεγκτικού μηχανισμού μικτών κλιμακίων (Σ. ΕΠ.Ε - ΙΚΑ ) σε εικοσιτετράωρη βάση. "Ενέργειες για τις οποίες ουδείς εκ των όσων οφείλουν να τις πράξουν δεν ενδιαφέρεται", όπως γράφει η μηνυτήρια αναφορά.