Fake news και άλλες (ελληνικές) ιστορίες

Η χρήση του ίντερνετ ως μοναδική - και δωρεάν - πηγή πληροφόρησης ήταν κάτι το αναμενόμενο από τη στιγμή το διαδίκτυο αντικατέστησε, τουλάχιστον για τις νεώτερες γενιές, την τηλεόραση ως το κύριο μέσο ψυχαγωγίας και ενημέρωσης.
Το πρόβλημα όμως με τα κοινωνικά δίκτυα είναι ότι αποτελούν ένα τέλειο μέσο για να διαδοθούν ψεύτικες ειδήσεις. Για πολλούς το σκεπτικό "το διάβασα στο Facebook άρα είναι αληθινό" δεν χωράει αμφισβήτησης και έτσι τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν πολλά "δημοσιογραφικά" sites τα οποία λιβελογραφούν για πρόσωπα, οργανισμούς και χώρες, ώστε να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Τα face news βέβαια δεν είναι κάτι το καινούργιο (αφού παρουσιάζονται από την αρχαιότητα), αλλά η γιγάντωσή τους τα τελευταία χρόνια, έφτασε να καθορίζει εκλογικές αναμετρήσεις και να παίρνει διαστάσεις επιδημίας, σε σημείο να μη γνωρίζει κανείς σε πολλές περιπτώσεις τι είναι αλήθεια και τι όχι.

Και όπως συνήθως συμβαίνει, όταν τα πράγματα φτάνουν στο αμήν και η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο, οι "αρχές" ξυπνούν και εφαρμόζουν μέτρα. Έτσι η Ευρωπαϊκη Επιτροπή στα 2018 υποχρέωσε έμμεσα τρεις κολοσσούς του διαδικτύου (την Google, το Twitter και το Facebook) να "αυτορρυθμιστούν" και να περιορίσουν τη διασπορά των fake news. Πράγματι οι εταιρείες αυτές υπέγραψαν ένα κώδικα αντιμετώπισης του φαινομένου, ο οποίος όμως αποδείχτηκε ανεπαρκής. Έτσι φτάσαμε πριν λίγο καιρό σε σκλήρυνση της στάσης της Ε.Ε. και την απαίτησή της οι 3 εταιρείες να δίνουν μηνιαία αναφορά για το πως τα πάνε σ' αυτόν τον τομέα.
Οι εταιρείες αυτές βέβαια δεν έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν τι αποτελεί fake news και τι όχι, στις διάφορες γωνιές του κόσμου και ειδικά σε μικρά μέρη όπως η χώρα μας. Επειδή το να έχουν και να πληρώνουν ανθρώπους απευθείας για να το κάνουν αυτό είναι ακριβό, κάνουν αυτό που στην πιάτσα ονομάζεται "outsourcing", δηλαδή πληρώνουν άλλους για να το κάνουν, κάτι που τους κοστίζει λιγότερο.
Και εκεί ξεκινάει το πρόβλημα. Σε πολλές περιοχές του κόσμου ακολουθήθηκε η εύκολη λύση να βρεθούν ιστοσελίδες ή εταιρείες που έκαναν τη δουλειά ήδη. Όμως άλλο να έχουν δύο-τρεις άνθρωποι ένα site και να πιστοποιούν ότι το "να πίνει κανείς 5 λίτρα κόκα-κόλα κάνει καλό στο δέρμα" (που δεν χρειάζεται και πολύ μυαλό για να βρει κανείς ότι δεν το κάνει) και να κάνει μια ανάρτηση την μέρα, και άλλο το να κυνηγάει αρκετές χιλιάδες "δημοσιογραφικά" και μη ελληνικά sites και να κρίνει αποτελεσματικά το αν οι ειδήσεις είναι αληθινές ή όχι να επιτρέπει ή μη τη διάδοσή τους μέσω των δικτύων κοινωνικής ενημέρωσης.

Στην Ελλάδα για το Facebook τη δουλειά την κάνει το ellinikahoaxes.gr, το οποίο είναι από τα πρώτα sites στην Ελλάδα που προσπάθησαν να κάνουν μια προσπάθεια ενάντια στα fake news (ή hoaxes). Όντας αρκετά χρόνια στον χώρο (από τις αρχές του 2010), έχοντας μια ενδιαφέρουσα εταιρική λειτουργία (αστική μη κερδοσκοπική - που την εξαιρεί πλήρως της φορολογίας, πλήν εισοδημάτων από χρήση κεφαλαίου) και έχοντας κάνει μια προσπάθεια ενδιαφέρουσα και χρήσιμη για αρκετά χρόνια, πήραν το "συμβόλαιο" από το Facebook για να κάνουν τη δουλειά αυτή εξ ονόματός του. Το θέμα όμως είναι ότι κάπου το πράγμα άρχισε να χάνει το δρόμο του και το site/η εταιρεία να κάνουν μικρά και μεγάλα λάθη. Τον τελευταίο καιρό το πράγμα (όπως λέμε λαϊκά) "χόντρυνε" με τηγορούνται για λανθασμένες αποφάσεις κατηγορείται για φιλοκυβερνητική μεροληψία, και να κατατίθεται να χάρη του, ερώτηση στην Ευρωβουλή (δείτε σχετικά εδώ).
Ο τρόπος λειτουργίας του site, οι πηγές χρηματοδότησής του, οι ελλείψεις του σε προσωπικό, η μετάλλαξή του σε σερίφη του Facebook και το ότι έλεγχο εγκυρότητας των ειδήσεων φέρονται να κάνουν web-developers, δημιουργούν ερωτήματα.
Μπορεί να θεωρήσουν μερικοί ότι ο λόγος που το site δέχεται επίθεση είναι πολιτικός, αλλά μήπως δε θα πρέπει κάποιος που υποτίθεται ότι "δουλεύει" για τη "προστασία της εγκυρότητας της ενημέρωσης" να είναι σε θέση να είναι ξεκάθαρος, "άσπιλος" και "αμόλυντός" όσο αφορά τον τρόπο λειτουργίας του, τις πηγές χρηματοδότησής του και μακρυά από πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες; Ακόμα και στη δύσκολη εποχή που ζούμε...
Όπως και να έχει μάλλον θα πρέπει να στηριζόμαστε στη δική μας κρίση και "να μην τσιμπάμε στα fake news" που λέει και ο Αρκάς, ανεξάρτητα αν είναι Απρίλιος ή όχι...