Σάββατο 23 Μαΐου 2020

Η Aegean, η Ryanair, οι ακυρώσεις αεροπορικών ταξιδιών και τα credit vouchers στην εποχή του κορωναϊου

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Οι μετακινήσεις και οι μεταφορές προσώπων ήταν από τους πρώτους τομείς που επλήγησαν από την πανδημία του κορωναϊού. Δεν ήταν δυνατόν εξάλλου να γίνει διαφορετικά από τη στιγμή που έκλεισαν τα σύνορα και που το "μένουμε σπίτι" έγινε το κυρίαρχο σύνθημα σε όλο τον κόσμο.
Ο τομέας των αερομεταφορών ήταν λογικό και αναμενόμενο επομένως να χτυπηθούν, μ' ένα τρόπο που δεν μπορούσε κανείς να περιμένει στην αρχή του έτους, όταν φάνηκαν οι πρώτες μεγάλες εστίες του κορωναϊού στην ηπειρωτική Κίνα. Βέβαια αν οι αεροπορικές εταιρείες ενδιαφέρονταν εξαρχής για την προστασία των υπαλλήλων τους και έπαιρναν στα σοβαρά το δυνητικά σημαντικό ρόλο που έχουν στη διασπορά ασθενειών, ίσως να μη ζούσαμε τη κατάσταση που ζούμε σήμερα και ίσως να μπορούσαμε και εμείς - και αυτές - να αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία το μέλλον.
Όμως το γεγονός ότι η British Airways, η Lufthansa και σειρά άλλων μεγάλων αεροπορικών εταιρειών συνέχισαν να πετάνε, με απευθείας πτήσεις προς το αρχικό κέντρο της πανδημίας, ενώ τα θύματα του κορωναϊού κατέκλυζαν τα νοσοκομεία της επαρχίας του Γιουχάν, με πληθώρα δρομολογίων - και αργότερα έκαναν το ίδιο με το Μιλάνο και την Φλωρεντία (τις μεγάλες εστίες διασποράς του ιού στην Ευρώπη), βάζοντας τα χρήματα και τις πολιτικές πιέσεις "να συνεχίσουν να πετάνε", τις καθιστά συμμέτοχους της ευθύνης για τη σημερινή κατάσταση. Τόσο της δικής τους - όσο και της παγκόσμιας.
Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει τιμωρητική διάθεση - γιατί είναι προς όφελος όλων μας να υπάρχουν οικονομικές αεροπορικές συνδέσεις ανάμεσα στις χώρες του κόσμου. Και γι' αυτό δεν είναι παράλογο να υπάρχει μια στήριξη προς αυτές - με τον ίδιο τρόπου που στηρίζονται όλες οι επιχειρήσεις που επλήγησαν από την πανδημία. Μια εξαίρεση τους θα ήταν άδικη.
Όμως όσο άδικη θα ήταν μια εξαίρεση τους από υπόστηρικτικές δράσεις, τόσο άδικο είναι το αίτημα που ζητούν πολλές για μια υποστήριξη άνευ όρων: όπως στα καλά το κράτος δε συμμετέχει στη διανομή μερίσματος, έτσι και στις κακές στιγμές δεν μπορεί να υπάρχει απαίτηση για δάνεια χωρίς όρια και για ατελείωτες πιστοληπτικές γραμμές. Αν συμβεί κάτι τέτοιο το κράτος θα πρέπει να έχει λόγο και στη διοίκησή τους - κάτι που προφανώς δεν αρέσει στους ιδιοκτήτες και μετόχους, αλλά ουσιαστικά είναι μονόδρομος για όποιον ζητάει "βοήθεια". Έτσι μπορεί ο κύριος Βασιλάκης της Aegean ν' αποκλείει την κρατικοποίηση της εταιρείας, αλλά προφανώς δεν μπορεί να επιβάλει την καταβολή στήριξης άνευ όρων: η κάθε κυβέρνηση δίνει λογαριασμό για το πως χρησιμοποίει τα χρήματα των φορολογουμένων. Και ειδικά από τη στιγμή που η κρατική στήριξη εγείρει και θέμα ανταγωνισμού, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες υποχρεώνονται να δίνουν λογαριασμό και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό που προέχει είναι να μην καούν για ακόμη μια φορά τα χρήματα των φορολογημένων σε διασώσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων, χωρίς να υπάρχουν διασφαλίσεις για ανάκτηση των κεφαλαίων διάσωσης. Ν' αποφύγουμε δηλαδή τα όσα έγιναν με τις τράπεζες την περίοδο των μνημονίων...
Αλλά το θέμα της κρατικής βοήθειας δεν είναι το μόνο μέρος που οι αεροπορικές εταιρείες τα θέλουν όλα δικά τους. Το ίδιο άδικη είναι και η στάση των αεροπορικών εταιρειών στο θέμα της επιστροφής χρημάτων για τις ακυρωμένες πτήσεις: με βάση την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, όσες αεροπορικές εταιρείες εκτελούν δρομολόγια εντός της Ε.Ε. είναι υποχρεωμένες να επιστρέφουν τα χρήματα του κόστους των εισιτηρίων και των συνδεομένων υπηρεσιών εντός 7 ημερών. Αυτό το ποσό πρέπει να πληρωθεί σε μετρητά, μέσω ηλεκτρονικού τραπεζικού εμβάσματος, εντολής τραπέζης ή τραπεζικής επιταγής. Απλά και ξεκάθαρα. Και αυτό φυσικά είναι το απόλυτα λογικό: οι αεροπορικές εταιρείες λαμβάνουν χρήματα (συχνά μήνες πριν - κάτι που τους δίνει τη δυνατότητα είσπραξης τόκων επιπλέον του ποσού που έχει συμφωνηθεί με τον πελάτη) για υπηρεσίες που δε θα  προσφέρουν και εφόσον ενημερώνουν ότι δεν έχουν σκοπό να τις προσφέρουν πρέπει είτε να προσφέρουν εναλλακτικές υπηρεσίες ή να γυρίσουν τα χρήματα πίσω.
Κάποιες από αυτές είχαν διάθεση συνδιαλλαγής, και προσπάθησαν να δώσουν σειρά επιλογών: κάποιες εταιρείες άνοιξαν το πρόγραμμα πτήσεων για την επόμενη χρονιά πολύ γρήγορα δίνοντας το δικαίωμα μεταφοράς ημερομηνίας ή ενώ κάποιες όπως η Easyjet επέτρεπαν ακόμα και αλλαγή αεροδρομίων αναχώρησης και άφιξης χωρίς κόστος. Η Aegean αν και στην αρχή χρέωνε την μεταφορά εισιτηρίου σε άλλη ημερομηνία, όταν τα πράγματα "έσφιξαν" άρχισε να δίνει για ένα διάστημα σε κάθε αλλαγή bonus αεροπορικά μίλια, ενώ άλλες εταιρείες προσέφεραν έξτρα υπηρεσίες. Όλες επίσης έδιναν κουπόνια ισόποσα με το κόστος των ακυρωμένων εισιτηρίων.
Ο στόχος όλων προφανείς: να μην επιβαρυνθούν ταμειακά γνωρίζοντας παράλληλα ότι πολλά από τα κουπόνια ίσως να έμεναν αχρησιμοποίητα. Πολλές απ' αυτές έβαζαν πονηρά εμπόδια για την επιστροφή χρημάτων με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Aegean και την British Airways που το αίτημα για την επιστροφή χρημάτων από ένα σημείο και ύστερα μπορούσε να γίνει μόνο τηλεφωνικά με μεγάλες αναμονές στις τηλεφωνικές γραμμές. Άλλες επέβαλλαν το ίδιο για την αλλαγή σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Ο στόχος πάλι προφανής: να στραφεί ο κόσμος στο credit voucher, το οποίο σε ένα μέλλον με λιγότερες και πιθανόν ακριβότερες πτήσεις θα έχει μικρότερη πραγματική αξία.
Σ' αυτό τον χαμό πονηριάς και καταπάτησης δικαιωμάτων, ήταν αναμενόμενο να λάμψει η Ryanair, κατεβάζοντας τον πήχυ υπερβολικά χαμηλά, ακόμα για τα δικά της μέτρα:
ενώ στην αρχή επέστρεφε τα χρήματα εντός λίγων ημερών, μετά άρχισε τις καθυστερήσεις. Και όχι μόνο αυτό- τα αιτήματα επιστροφής χρημάτων αλλά και αλλαγής εισιτηρίων γίνονταν μόνο μέσω webchat, στα οποία μπορούσε κανείς να "περιμένει" για 5-6 ώρες. Το διαδίκτυο γέμισε από ιστορίες ανθρώπων που περίμεναν "αιώνες" για να μιλήσουν για ένα αίτημα επιστροφής χρημάτων, αλλά έβρισκαν αμέσως γραμμή αν έδιναν διαφορετικό λόγο. Αλλά και σ' αυτή την περίπτωση όμως τα πράγματα δεν ήταν απλά. Τα αιτήματα καταγράφονταν, οι μέρες περνούσαν και τελικά λάμβαναν - αντί χρημάτων - voucher. Η άρνηση του voucher ξεκινούσε καινούαργιο κυκεώνα αναμονής για μια θέση στο webchat (που ήταν ο μόνος τρόπος μαζί με το τηλέφωνο για δηλώση κανείς την άρνηση αποδοχής του voucher) στο οποίο όταν ερχόταν η σειρά του παθόντα γινόταν μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια από πλευράς των εκπροσώπων της εταιρείας ώστε τα "θύματα" να πάρουν το voucher αντί είτε για τα χρήματα ή την αλλαγή εισιτηρίου. Οι δικαιολογίες της ήταν υπερβολικά αστείες, με κορυφαία το "δουλεύουμε από το σπίτι και δεν έχουμε πρόσβαση στα συστήματα επιστροφής χρημάτων" λες και η Ryanair είναι το κατάστημα με σιδηρικά του κυρ Βαγγέλη και δεν έχει τα χρήματα ν' αγοράσει Remote Desktop συστήματα.
Βέβαια προσκόματα υπήρχαν ακόμα και στην αλλαγή ημερομηνίας (για την αλλαγή προορισμού ούτε λόγος), αφού η Ryanair, σε αντίθεση με άλλες εταιρείες, δεν είχε ανοίξει τους δημοφιλείς προορισμούς της για την επόμενη αεροπορική περίοδο (πέραν δηλ. του τέλους Οκτωβρίου), θέλοντας και την πίτα ολόκληρη (δηλ. να μην επιστρέψει χρήματα) και το σκύλο χορτάτο (δηλ. να πουλήσει καινούργια εισιτήρια σε περιόδους υψηλής ζήτησης).  Αλλά ακόμα και οι αλλαγές για περιόδους πέραν του 3μήνου - που πτητικά προγράμματα είχαν ανακοινωθεί- δε γίνονταν δεκτές αυτόματα. Για όσους πελάτες έχαναν την υπομονή τους και μιλούσαν για την χρήση του "chargeback" (μιας υπηρεσίας όπου ο πάροχος της χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας παρεμβαίνει και παίρνει πίσω από εταιρείες τα χρήματα για υπηρεσίες και προϊόντα δεν έχουν παραδοθεί), η Ryanair χρησιμοποιούσε τακτικές bullying μιλώντας για "μαύρες λίστες" και για "παράνομες ενέργειες".
Και όλα αυτά ίσως να μην ενοχλούσαν τόσο, αν οι κρατικοί μηχανισμοί ελέγχου έκαναν τη δουλειά τους: Αν π.χ. παρέμβαιναν προς τις εταιρείες για να εφαρμοστεί η νομοθεσία και να επιστρέφονται τα χρήματα γρήγορα, θα μπορούσε να υπάρχει ένα δίχτυ προστασίας για τους καταναλωτές (οι περισσότεροι εκ των οποίων ούτε μέτοχοι των αεροπορικών είναι, ούτε λεφτά για πέταμα έχουν). Όμως δυστυχώς, σε όλη την Ευρώπη υπάρχει μια διάθεση άπειρης ανοχής: καμία κίνηση από κανέναν (ακόμα και σε χώρες με μεγάλη παράδοση προστασίας του καταναλωτή όπως η Μ.Βρετανία), ενώ δεν είναι τυχαίο ότι υπήρξαν κρατικές παρεμβάσεις (και από την Ελλάδα μεταξύ των άλλων) ώστε η ευρωπαϊκή νομοθεσία να γίνει πιο ελαστική και η επιστροφή χρημάτων να μην είναι υποχρεωτική.
Ευτυχώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιστάθηκε και απλώς έκανε μια σύσταση προς όλους (δηλ. τους καταναλωτές) για ανοχή. Και ο λόγος είναι απλός: τα voucher δε σημαίνουν τίποτα σε περίπωση που μια εταιρεία φαληρίσει,  και κανένας ευρωπαϊκός οργανισμός δεν μπορεί να επιβάλλει στους καταναλωτές να βάλουν τα χρήματά τους σε επισφαλείς επενδύσεις.
Η κατάσταση όμως έχει φτάσει στο απροχώρητο και αυτός είναι ένας από τους λόγους που ανοίγουν τα σύνορα. Από δω και πέρα όποιος θέλει ν' αλλάξει το εισιτήριό του θα μπορεί αλλά με τους παλιούς όρους - γι' ακυρώσεις ούτε λόγος: εφόσον πετάνε τ' αεροπλάνα και δεν υπάρχει αντίθετη κρατική οδηγία για ταξίδια προς κάποιους προορισμούς, όποιος δεν μπαίνει στ' αεροπλάνο χάνει τα χρήματά του.
Και η ζωή συνεχίζεται με το εξής επιμύθιο: Οι καταναλωτές θα πρέπει ν' αγωνιστούν μόνοι τους για να πάρουν τα χρήματά τους πίσω - είναι σαφές ότι παρά την υπάρχουσα νομοθεσία κανείς "συνήγορος του πολίτη" δε θα τους υποστηρίξει σθεναρά.
Απλά ας έχουν την κατάσταση υπόψιν τους σε μελλοντική επιλογή τόσο αεροπορικής εταιρείας όσο και τρόπου πληρωμής. Πλέον πρέπει κανείς να δίνει βάρος σε όλες τις παραμέτρους...

Δεν υπάρχουν σχόλια: